24 kwietnia

24 kwietnia 1866 r. – kasata KLASZTORU w ZARĘBACH KOŚCIELNYCH (po 101 latach istnienia)…

W oficjalnych spisach i opracowaniach jako datę fundacji kościoła i klasztoru pod wezwaniem Najświętszego Imienia Jezus w Zarębach Kościelnych, w PRUSKIEJ PROWINCJI REFORMATÓW, przyjmuje się rok 1765, jako fundatora Szymona Zarębę (Szymona Marcina Zarembę, herbu Zaremba, zm. 16 maja 1768 r.), kasztelana i sędziego ziemskiego sieradzkiego. Z jego to funduszy miał być zbudowany w latach 1765-1774 cały obiekt, a trumna z jego zabalsamowanymi zwłokami znajduje się w kryptach pod świątynią.

Znaleźć można jednak informacje, że Zaręba sprowadził reformatów już w roku 1761 i jednocześnie że fundacji podjął się w roku 1764 Franciszek Straszewski, łowczy dobrzyński, ale wkrótce zmarł, w związku z czym jego zamiar kontynuował kasztelan sieradzki.

Dnia 25 maja 1764 r. na założenie klasztoru wyraził zgodę minister generalny zakonu, a 23 października 1765 biskup płocki Hieronim Antoni Szeptycki. Kilka dni później, 29 października odbyła się uroczystość poświęcenia i postawienia krzyża na miejscu przyszłej budowy. Prace budowlane przerwano w roku 1766; wznowiono po potwierdzeniu fundacji przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pierwszym przełożonym (prezesem) mianowany został o. Gracjan Mocarski (zm. 15 marca 1772 r. w Węgrowie). W maju 1768 r. położono kamień węgielny pod kościół pod wezwaniem Najświętszego Imienia Jezus i świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza, którego konsekracji dopełnił 6 maja 1792 r. bp Antoni Narzymski, sufragan płocki (z tytułem sufragana pułtuskiego).

Brak materiałów archiwalnych nie pozwala odtworzyć w pełni dziejów klasztoru i kościoła. Był on miejscem studiów (w r. 1790 teologii moralnej, od roku następnego gramatyki, czasami też retoryki), gdzie naukę pobierało w różnych latach od trzech do jedenastu kleryków. Według dostępnych źródeł najwięcej zakonników mieszkało w tym klasztorze w roku 1840 (ośmiu kapłanów, dziewięciu kleryków i pięciu braci laików – razem dwudziestu dwóch) i 1841. Czterokrotnie (w roku 1803, 1836, 1857 i 1860) odbyły się tam roczne kongregacje prowincjalne (posiedzenia zarządu prowincji).

Na dziedzińcu przed kościołem postawiono w roku 1805 kolumnę toskańską z żelaznym krzyżem na szczycie, w roku 1861 kostnicę, rok później figurę Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej.

Podczas powstania styczniowego, w roku 1863, klasztor stanowił punkt zborny dla oddziału pułkownika Ignacego Mystkowskiego, naczelnika wojennego powiatu pułtuskiego, przasnyskiego i ostrołęckiego, o czym informuje pamiątkowa tablica. Tenże pułkownik zwerbował do walki trzech spośród siedmiu kleryków tam mieszkających (według niektórych źródeł wszystkich siedmiu; niektórzy z nich mieli zginąć wraz ze swoim dowódcą w bitwie pod Kietlanką 13 maja 1863 r.). Jednym ze zwerbowanych był Piotr Kulik (zmarł 1 stycznia 1933 r w Suchej k. Grębkowa).

Ukazem carskim z dnia 8 listopada 1864 r. skasowane zostały między innymi trzy reformackie prowincje w Królestwie Polskim, w tym PRUSKA; zlikwidowano też wiele klasztorów. Klasztor w Zarębach poddany został władzy miejscowego biskupa i przetrwał do roku 1866. Rok wcześniej biskup mianował nowego przełożonego, o. Waleriana Bienieckiego, jak się okazało – już ostatniego.

Dnia 24 kwietnia 1866 r. do klasztoru w Zarębach przybył komisarz ds. wewnętrznych i duchowych i wydał nakaz, by o godz. 13.00 zakonników wywieźć do Pińczowa koło Kielc, gdzie mieli dożywać swoich dni. Do obsługi kościoła pozostawiono jako rektora i administratora miejscowej parafii najmłodszego, o. Floriana Szrodę (Środę). Pozostawał nim aż do śmierci, 16 marca 1901 r.

Opiekę nad zabudowaniami klasztornymi przejęła parafia, a po spaleniu się w 1881 r. miejscowego kościoła św. Stanisława, przeniesiono tam jej ośrodek (być może do zakończenia budowy nowego kościoła parafialnego w roku 1890 czy też konsekracji w 1900). Według innych: kościół przyklasztorny zamieniono na parafię pod wezwaniem Najświętszego Imienia Jezus…

W latach 1939-41 w klasztorze mieściło się więzienie radzieckie, m. in. dla osób schwytanych przy próbie przejścia przez granicę z Generalną Gubernią.

W roku 1964 kościół został odrestaurowany przez artystę malarza Henryka Domurata z Poznania z dobrowolnych składek parafian; kolejny raz w roku 2006.

W latach 1966-1992, gdy miejscowa świątynia parafialna z powodu znacznych zniszczeń pozostawała zamknięta kościół poklasztorny pełnił jej funkcję. Aktualnie jest pomocniczym dla parafii, należącej do DIECEZJI ŁOMŻYŃSKIEJ, i bardziej znany jest pod nazwą kościoła pod wezwaniem św. Apostoła Szymona i Judy Tadeusza, choć napotkać można także tradycyjne wezwanie – Najświętszego Imienia Jezus…