9 maja
Przez RADZIWIŁŁÓW fundowany… KAPUCYNOM oddany … ROCZNICA KONSEKRACJI KOŚCIOŁA W BIAŁEJ NA PODLASIU.
Dzisiejsze miasto Biała Podlaska początkowo nosiło nazwę Biała, także z dodatkiem „Książęca” (Alba Ducalis) lub „Radziwiłłowska”. W wieku XVII znajdowała się w granicach województwa brzeskolitewskiego i diecezji łuckiej.
Przygotowania do sprowadzenia tam REFORMATÓW PROWINCJI WIELKOPOLSKIEJ rozpoczęły się w 1666 r. z inicjatywy Michała Kazimierza Radziwiłła, księcia na Ołyce i Nieświeżu, kasztelana wileńskiego, późniejszego wojewody wileńskiego i hetmana polnego oraz podkanclerzego litewskiego. Na kongregacji prowincjalnej 28 sierpnia w Lutomiersku omawiano propozycję fundacji, podczas zaś konwokacji (specjalnego posiedzenia definitorium), która odbyła się w klasztorze warszawskim 3 grudnia tegoż roku została ona przyjęta. Dopiero jednak w roku 1670 zamieszkali tam w tymczasowej drewnianej rezydencji dwaj przybyli z Poznania zakonnicy: o. Sylwester Nadolski, pierwszy prezes (przełożony), który po kilku miesiącach, 6 marca 1671 r. zmarł, oraz o. Jan Kapistran Badowicz. Zakon otrzymał w użytkowanie szereg gruntów w południowej części ówczesnego miasta, ciągnących się aż do rzeki Krzny. Dwa lata później (według niektórych źródeł już w roku 1671) rozpoczęte zostały prace przy wznoszeniu murowanego kościoła (prawdopodobnie według projektu Augustyna Locciego Młodszego). Po śmierci księcia Michała (w roku 1680), kontynuowała je wdowa po nim Katarzyna z Sobieskich, rodzona siostra króla Jana III (zmarła w roku 1694). Prace trwały do 1687 r., a w roku następnym, 9 maja, kościół został konsekrowany przez biskupa kijowskiego Andrzeja Chryzostoma Załuskiego, fundatora siedmiu umieszczonych w świątyni ołtarzy. „Był już urządzony według ubóstwa naszego, ale dosyć ozdobnie – relacjonował jeden z zakonników. W kościele bialskim rozwinął się szczególny kult św. Antoniego Padewskiego, a obraz z jego wizerunkiem dekorowano licznymi wotami i srebrnymi sukienkami.
Z kolei wznoszono murowany klasztor. Prace przy jego budowie trwały pięć lat. W dniu 14 października 1692 r. zakonnicy zostali uroczyście wprowadzeni do ufundowanej im przez księżnę Katarzynę nowej siedziby.
Niewiele znamy faktów z historii tego klasztoru. Leżący „na uboczu” tak WIELKOPOLSKIEJ jak i od 1750 roku PRUSKIEJ PROWINCJI (zwanej też „MARIAŃSKĄ”) nigdy nie był miejscem kapituły prowincjalnej; tylko dwukrotnie odbyły się tam roczne kongregacje (posiedzenia zarządu prowincji) – w roku 1793 i 1811. W wyniku III rozbioru Polski w r. 1795 znalazł się wraz z konwentami węgrowskim i siennickim w zaborze austriackim (w tzw. Galicji Zachodniej), podczas gdy pozostałe klasztory PROWINCJI były pod władaniem Prus. Fakt ten wymusił utworzenie odrębnej, nominalnie niezależnej KUSTODII GALICYJSKO-MARIAŃSKIEJ. Istniała ona w latach 1798-1810. W roku 1836 miał miejsce remont kościoła.
W PROWINCJI WIELKOPOLSKIEJ jak i PRUSKIEJ klasztor bialski był przez szereg lat miejscem studiów kleryków, czasami też młodych kapłanów. Zdobywali tam wiedzę z zakresu filozofii, teologii dogmatycznej, prawa kanonicznego i homiletyki, teologii moralnej; od lat czterdziestych XIX stulecia przysyłano najmłodszych, by doskonalili się w gramatyce…
W latach 1671-1865 zmarło tam 89 kapłanów i braci zakonnych. Klasztor ominęły epidemie dżumy, które w wieku XVII i XVIII dziesiątkowały wspólnoty innych konwentów…
W ramach represji popowstaniowych klasztor, znajdujący się od pięćdziesięciu lat w Królestwie Polskim (pod władzą rosyjską), został w ostatnich tygodniach roku 1864 (lub początkiem 1865) skasowany, a zakonnicy deportowani do Pilicy. Kościół, początkowo filialny miejscowej parafii św. Anny, od 1870 cerkiew unicka, w końcu w latach 1875-1915 użytkowany był jako cerkiew prawosławna (w tym też czasie został dostosowany do potrzeb liturgii tego obrządku, a dotychczasowe wyposażenie przekazane na użytek okolicznym parafiom katolickim). Dopiero w roku 1915 udało się katolikom z powrotem odzyskać świątynię, cztery lata później erygowana przy niej została parafia wojskowa pod wezwaniem Krzyża św. Po dawnych właścicielach pozostała ULICA REFORMACKA, wychodząca wprost na klasztor, będący od roku 1968 we władaniu OO. KAPUCYNÓW PROWINCJI WARSZAWSKIEJ i noszący dziś wezwanie św. Antoniego Padewskiego.
