13 maja

WARSZAWA, ROCZNICA KONSEKRACJI PIERWSZEGO KOŚCIOŁA…

Było początkowo w zwyczaju u REFORMATÓW, że pierwsze ich klasztory i kościoły, skromne i niewielkie, budowano z drewna. Służyły im niezbyt długo, bo albo padały ofiarą pożaru, albo ulegały zniszczeniu „nadszarpnięte zębem czasu”, albo też z góry przewidziana była budowa obiektu murowanego, a wzniesione wkrótce po przyjęciu fundacji budynki uważane były za tymczasowe.

Podobnie było w Warszawie. Fundowany przez króla Zygmunta III Wazę jako wotum dziękczynne za zdobycie Smoleńska 13 czerwca 1611 r. kościół pod wezwaniem św. Antoniego Padewskiego, zbudowany był z tak zwanego „muru pruskiego” czy raczej z mniej trwałego „szachulca” (w pierwszym wypadku wolna przestrzeń między drewnianymi elementami konstrukcji wypełniana była cegłami, w drugim – gliną wymieszana i zarobioną z sieczką, trocinami lub wiórami).

Rozpoczęło się wszystko w roku 1622. O. Aleksander Patavin, komisarz apostolski dla sprawy wprowadzenia reformatów do Polski, po nieoficjalnym jeszcze przyjęciu fundacji w Zakliczynie nad Dunajcem, udał się początkiem lutego do Wielkopolski, by i tam „nieoficjalnie” uzgodnić sprawę przyszłych fundacji w Miejskiej Górce i Osiecznej, po czym skierował swoje kroki do Warszawy i złożył wizytę królowi Zygmuntowi. Ten nie tylko obiecał poprzeć starania komisarza, ale wystąpił też z propozycją wybudowania reformatom klasztoru w stolicy…

Po erygowaniu dwóch reformackich kustodii, co dokonało się podczas kapituły w Zakliczynie 3 lipca 1623 roku, o. Aleksander, powrócił do Warszawy, gdzie kilka miesięcy wcześniej zamieszkał, aby sfinalizować sprawę tamtejszej fundacji. We wrześniu król dał reformatom do wyboru dwa miejsca pod budowę. Ci wybrali teren oddalony nieco od centrum miasta i tam 4 października zostali oficjalnie wprowadzeni przez Andrzeja Lipskiego, biskupa wówczas łuckiego. W uroczystości wziął udział nuncjusz apostolski Jan Lancelotti i jego audytor Emilio Altieri, późniejszy papież Klemens X.

Nową świątynię, kilka lat po zakończeniu jej budowy, oraz trzy ołtarze konsekrował 13 maja 1635 r. biskup Jan Baltazar Liesch, sufragan wrocławski (znany skądinąd jako bezkompromisowy pogromca czarownic na Śląsku), z polecenia biskupa Jana Baykowskiego, administratora diecezji poznańskiej, na terenie której znajdowało się wówczas stołeczne miasto Warszawa, oraz nuncjusza Honorata Viscontiego. Ołtarz główny poświęcony był Trójcy Przenajświętszej, św. Michałowi Archaniołowi i św. Franciszkowi z Asyżu (w centrum, zgodnie z przepisami zakonnymi i opisem Adama Jarzemskiego z roku 1643 znajdował się dużych rozmiarów krzyż) ; boczny „po stronie Lekcji”  (postrzeganej przez wiernych jako prawa) – Niepokalanemu Poczęciu NMP, św. Gabrielowi Archaniołowi, św. Joachimowi i św. Józefowi; „po stronie Ewangelii” (przeciwnej): św. Antoniemu z Padwy, św. Aniołom Stróżom oraz św. Berardowi i Współtowarzyszom, pierwszym męczennikom franciszkańskim.

W roku 1657 budynki kościoła i klasztoru uległy poważnemu zniszczeniu wskutek grabieżczego napadu wojsk węgierskich i kozackich sprzymierzonego ze Szwedami księcia siedmiogrodzkiego Jerzego Rakoczego. Wyremontowane po zakończeniu wojny, służyły dalej zakonnikom i wiernym. W roku 1668 rozpoczęły się prace budowlane przy wznoszeniu nowego, murowanego obiektu, które trwały jedenaście lat. Wkrótce po tym, gdy nowo zbudowana świątynia, jeszcze w stanie surowym, zaczęła służyć wiernym, stary kościółek został rozebrany i w miejscu, gdzie znajdowało się jego prezbiterium wzniesiono kaplicę św. Antoniego.