4 lipca
„CZARNA ŚMIERĆ” (1708-10)
W Additament do Kronik Braci Mnieyszych S. Franciszka o. Aleksego Koralewicza czytamy:
Roku 1708. dnia 4. Czerwca odprawowała się pierwsza Kongregacya w Konwencie Pakoskim S. Bonawentury. Na tey doszła wiadomość o morowym powietrzu, które się tego roku przed Wielką nocą zaczęło w Kaliszu, a potym szerząc się po całey Polszcze przez trzy lata z ludzi Miasta, Klasztory y wsi ogołociło, dosięgło y Konwentów naszych, w których wielu Braci wygubiło.
Rzeczonego roku Wielkanoc przypadała 8 kwietnia. Ok. dwa miesiące później, 3 czerwca, zmarł w Kaliszu o. Amand Jankowicz (Jankowski; profesję uroczystą złożył 10 sierpnia 1684 r. w Osiecznej), jak zapisano w katalogach zmarłych; przykładny, wieloma cnotami ozdobiony; dobrowolnie złożył siebie jako ofiarę w posłudze duchowej zapowietrzonym i pochowany został na cmentarzu kościelnym. Rozpoczyna on całą serię ponad stu śmiertelnych ofiar epidemii dżumy z lat 1708-10 w PROWINCJI WIELKOPOLSKIEJ. Koralewicz podaje, że zmarło 102 zakonników w 16. klasztorach… Według szacunkowych danych była to ponad jedna trzecia PROWINCJI…
Nie wiemy na jakich konkretnie źródłach oparł się Koralewicz podając liczbę zmarłych z poszczególnych konwentów (na podstawie jego wyliczeń sporządzona została dołączona mapa). Analizując dostępne dziś katalogi zmarłych tejże PROWINCJI dodać trzeba jeszcze jedenastu braci (sześciu z Lutomierska, trzech z Poznania, o. Ludwika Czarnowskiego z Łąk Bratiańskich, posługującego zarażonym w Nowym Mieście Lubawskim i tamże zmarłego 30 października 1708 lub 1709 roku oraz zmarłego w Sierpowie k. Łęczycy o. Felicjana Kozłowskiego). Z drugiej strony nie jest możliwym stwierdzenie z całą pewnością, czy niektórzy bracia padli ofiarą epidemii (jedne spisy to potwierdzają: „peste”, inne zaprzeczają: „umarł śmiercią naturalną”). Także dokładne ustalenie jaki procent braci straciła PROWINCJA nie jest możliwe z tej przyczyny, iż wielu z nich nie znajdujemy w spisie profesów na przestrzeni całej jej historii, sporządzonym wiele lat po tych tragicznych wydarzeniach. Dla przykładu nie ma tam tych, którzy zmarli 4 lipca: brata Józefa Liberadzkiego, ogrodnika (1708, w Kaliszu) i ojca Wacława Miszkiewicza (Mniszkiewicza), wikarego z Łabiszyna (1710) czy też wspomnianego wyżej o. Czarnowskiego…
Śmiertelność w owych czasie warto porównać z latami poprzedzającymi epidemię i następującymi po niej. W roku 1704 zmarło w PROWINCJI WIELKOPOLSKIEJ 19 zakonników, w kolejnych: 14, 12 i 18. Rok 1708 zamknął się liczbą 42, 1709 – 50 i 1710 – 42. W następnych czterech latach zmarło w sumie 55 braci…
Wśród ofiar epidemii znaleźli się m.in. dwaj aktualni definitorzy: o. Leonard Pogorzelski (zm. 6 września 1708 r. w Toruniu – Podgórzu; był jednocześnie sekretarzem PROWINCJI) i o . Franciszek Rogaliński (4 listopada 1708 r. we Włocławku)
Koralewicz, którego życie i działalność przypada na ten dramatyczny okres, ze smutkiem stwierdza: umarło 102 godnych ludzi, wielkiej nadziei młodzi, pokornych, świątobliwych, żarliwych o ściślejszą obserwacją, którzy niech odpoczywają w pokoju. Amen.
