7 października

DEDERKAŁY WIELKIE, ROCZNICA KONSEKRACJI KOŚCIOŁA

Początki istnienia klasztoru w Dederkałach Wielkich na Wołyniu sięgają roku 1748. Wówczas to podczaszy mozyrski, Antoni Wyszpolski, zaprosił tam REFORMATÓW z ustanowionej dwa lata wcześniej KUSTODII RUSKIEJ, fundując im, wraz z Ambrożym Strutyńskim, starostą horodelskim i jego żoną, Julianną, drewniany klasztor przy wcześniej zbudowanym kościele, do którego ofiarował czczony od pokoleń w swojej rodzinie wizerunek Pana Jezusa ukrzyżowanego. Już w następnym roku zamieszkało w Dederkałach pięciu pierwszych zakonników z o. Gaudentym Bogołomskim jako przełożonym. Tenże o. Gaudenty z ramienia zakonu nadzorował budowę murowanego zespołu kościelno-klasztornego zaprojektowanego przez architekta Jana Columbaniego, a fundowanego przez Michała de Grotius Preissa, krzemienieckiego sędziego grodzkiego i jego żonę Teresę, którą rozpoczęto w roku 1757 od wytyczenia placu i otoczenia murem całej posesji. Kościół wznoszono w latach 1762 - 72. W roku 1796 erygowana tam została oficjalnie parafia, aczkolwiek duszpasterstwo parafialne prowadzone było przez reformatów już wcześniej, przynajmniej od roku 1772.

Dederkalską świątynię pod wezwaniem Krzyża Świętego konsekrował dopiero trzydzieści dwa lata później bp Jan Chryzostom Kaczkowski, sufragan łucki, dnia 7 października (25 września według używanego w zaborze rosyjskim kalendarza juliańskiego) 1804 roku. Kazanie podczas tej uroczystości wygłosił ks. kanonik Jan Mieszkowski, proboszcz krzemieniecki i białogrodecki. W roku następnym opublikowane ono zostało drukiem.

Zachowały się szczegółowe opisy wyglądu kościoła i klasztoru, sporządzane przy okazji wizytacji kanonicznych tamtejszej parafii i klasztoru. Przytaczamy fragment dotyczący ołtarzy:

Ołtarz wielki wspaniały z dębiny, polerowany, snycerską i stolarską sztuką wyrobiony, o czterech kolumnach, między którymi statua Matki Najśw. Bolesnej i św. Jana; na gzymsach zaś w górze nad kolumnami Aniołów dwóch (…). W wielkim ołtarzu za firankami Obraz łokciowy Ukrzyżowanego Pana Jezusa Cudowny, nad nim Obraz Św. Trójcy. Przed wielkim Ołtarzem w lamparzu mosiężnym wiszącym gore lampa ustawicznie. Pobocznych ołtarzów jednakowego kształtu z dębiny robionych sześć, mających górą na gzymsach po parze Aniołów. Pierwszy ex cornu (po stronie) Ewangelii (czyli po lewej) Matki Najświętszej trzymającej Pana Jezusa, drugi św. Teresy, trzeci św. Otylii. Ex cornu Epistolae (po stronie Lekcji czyli prawej) – pierwszy Ołtarz św. Franciszka, drugi św. Antoniego z Padwy, trzeci św. Piotra z Alkantary. We wszystkich pobocznych ołtarzach, górą są obrazy różnych Świętych; na każdym pobocznym ołtarzu między lichtarzami, stoją relikwiarze za szkłem… (Opisanie Kościoła Zakonno-Parafialnego, i klasztoru WW.OO. Reformatów, w czasie Wizyty Generalnej… przez W.J.X. Jakuba Piotrowskiego, Kanonika Honoralnego, Wizytatora, sporządzone Roku 1820, Dnia 10 Novembra [listopada]).