12 sierpnia

POSŁUGUJĄC RANNYM POWSTAŃCOM, Z RĄK ROSYJSKICH ŻOŁDAKÓW ŚMIERĆ PONIÓSŁ… o. WAWRZYNIEC KRUSZEWSKI

Cyprian Kruszewski urodził się 19 września 1821 r. we wsi Ołdaki, ówcześnie w diecezji płockiej; sześć dni później został ochrzczony w kościele parafialnym w Andrzejewie. Do PRUSKIEJ PROWINCJI REFORMATÓW wstąpił 10 sierpnia 1842 roku, otrzymując imię patrona tego dnia, św. Wawrzyńca (w części opracowań występuje spolszczona wersja łacińskiego Laurentius – Laurenty); śluby wieczyste złożył 26 listopada 1846 r., a sakrament bierzmowania przyjął dopiero rok później, 28 listopada… Kolejność taka wcale nie była rzadkością, a to z powodu małej ilość biskupów, którzy tylko co kilka czy nawet kilkanaście lat wizytowali parafie, udzielając przy okazji tego sakramentu…

Filozofię i teologię moralną studiował w Żurominie, teologię spekulatywną, a także przez rok arytmetykę i geometrię, w Płocku, gdzie 25 lutego 1849 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W kilku klasztorach był wikarym (Zaręby Kościelne, Smolany, Węgrów i Włocławek), najczęściej łącząc ten urząd z kaznodziejskim; był również kaznodzieją parafialnym w Białej na Podlasiu i tamże katechetą u Sióstr Miłosierdzia, spowiednikiem i kaznodzieją w Siennicy oraz Pułtusku (w ostatnich miesiącach czy też latach życia).

Co do wydarzeń związanych z jego śmiercią, którą poniósł z rąk żołdaków rosyjskich (Moskali) w sierpniu roku 1863, istnieją różne wersje.

W księdze zmarłych klasztoru węgrowskiego wpisany jest pod datą 12 sierpnia: zabity w okrutny sposób przez żołnierzy rosyjskich, gdy wracał od chorego…

W opracowaniach dotyczących walk powstańczych na tamtych terenach przeczytać możemy:

Ks. Laurenty Kruszewski ze Zgromadzenia Ojców Reformatów w Pułtusku – wracając z posługi kapłańskiej polegającej na udzielaniu ostatnich sakramentów umierającym powstańcom, został napadnięty przez oddział kozaków, którzy zadali mu kilkanaście ran i pozostawili w lesie pod Gostkowem. Rannego znaleźli miejscowi chłopi i zanieśli do pobliskiego dworu. Dzień po bitwie pod Magnuszewem, do której doszło 12 sierpnia 1863 roku, Rosjanie zaatakowali dwór w Gostkowie, a zobaczywszy w łóżku rannego księdza zakłuli go bagnetami. Został pochowany w kryptach kościoła pw. Świętego Krzyża w Pułtusku.

albo też:

…wracający z Gostkowa, zamordowany przez Moskali 10 sierpnia 1863 r. przy słuchaniu spowiedzi rannych na polu walki…

czy wreszcie:

19 sierpnia 1863 r. pod Gostkowem zginął pułtuski ksiądz Laurenty Kruszewski. Został on zakłuty bagnetami przez rosyjskich żołnierzy, gdy wracał z Najświętszym Sakramentem od rannych powstańców z oddziału Jasińskiego – dowódcy oddziałów pułtuskich i ostrołęckich…