22 sierpnia

UDZIAŁ JANA III SOBIESKIEGO W UROCZYSTOŚCI POŚWIĘCENIA REFORMACKIEGO KOŚCIOŁA W GLIWICACH

W roku 1683 król Jan III Sobieski podążał wraz z wojskiem na odsiecz Wiednia. Droga wiodła z Krakowa przez Śląsk, gdzie monarcha odwiedził szereg miast.

Interesujący nas epizod – pobyt w Gliwicach – miał wyglądać następująco:

Wjeżdżającego do miasta króla powitała salwa z dwudziestu ośmiu armat generała Kątskiego i bicie kościelnych dzwonów oraz umajone bramy i fasady mieszczańskich domów. Przy Bramie Bytomskiej, ozdobionej jak łuk triumfalny, król Jan ukląkł i ucałował krzyż podany przez proboszcza parafii Wszystkich Świętych, a następnie wziął udział w nabożeństwie w kościele Krzyża Świętego (REFORMATÓW PROWINCJI MAŁOPOLSKIEJ). W tamtejszym też klasztorze spędził noc. Natomiast wojsko rozłożyło się obozem na podmiejskich polach (między Sobieszowicami i Łabędami).

Następnego dnia o piątej rano napisał list do żony („Marysieńki”) oraz papieża Innocentego XI i cesarza Leopolda I, informując ich o postępach marszu. Wziął udział w uroczystości chrztu dwóch muzułmanów ze swojego orszaku, a następnie wyruszył w kierunku Rud Raciborskich.

Przy okazji swej bytności w Gliwicach, król wziął udział w poświęceniu odbudowanego po pożarze reformackiego kościoła. Dziesięć lat wcześniej, 8 maja, był on konsekrowany przez biskupa Franciszka Neandera von Pterscheydena, sufragana wrocławskiego. Po czterech latach, 10 lipca, ogień zniszczył drewniany klasztor i wyposażenie wnętrza świątyni. Aktu poświęcenia odnowionych budowli dokonał o. Ludwik Różycki, prowincjał małopolski… Tak kościół jak i klasztor poświęcone były KRZYŻOWI ŚWIĘTEMU; dziś świątynia nosi tytuł PODWYŻSZENIA KRZYŻA ŚW. Wspólnotę konwentu gliwickiego tworzyło wówczas czternastu zakonników (ośmiu kapłanów, jeden diakon i pięciu braci laików). Gwardianem był o. Stefan Urbanides.

Istnieją wątpliwości co do dokładnej daty tego wydarzenia… O. Błażej Kurowski podaje dzień 23 sierpnia. Ale skoro król wziął udział w nabożeństwie u REFORMATÓW w dniu przyjazdu do Gliwic – wynikałoby, że była to niedziela, 22 sierpnia (dzień zapewne najbardziej stosowny dla takiej uroczystości). Poza tym istnieją dwie wersje kalendarium pobytu Sobieskiego na Śląsku. Wg jednej, prawie powszechnie przyjmowanej, a opartej na diariuszu królewicza Jakuba i innych, autorstwa „oficjalnych osób”, był on w Gliwicach 22 i 23 sierpnia. Jednak w relacji korespondenta Nowo przybyłego kuriera wojennego, udzielającego co tydzień wiadomości o zdarzeniach i wynikach walk pomiędzy chrześcijańskim a tureckim orężem na Węgrzech, czytamy „Dnia 22 tegoż miesiąca przenocował Jego Królewska Mość milę od Rudy, gdzie piękny klasztor cystersów”. Z czego wynika, że w Gliwicach był on 21 i 22 sierpnia… Za tą tradycją idzie Marcin Kopiec w swoim historycznym opowiadaniu „Król Sobieski na Śląsku w kościołach w drodze pod Wiedeń”…. Także chrzest wspomnianych wyżej młodzieńców muzułmańskich wpisany został do ksiąg metrykalnych – wg jednych 22, według innych 23 sierpnia…

I tylko szkoda, że pisany przez króla z klasztoru gliwickiego list do MARYSIEŃKI opatrzony został samą godziną, a nie datą dzienną…