5 września
ROCZNICA ERYGOWANIA KLASZTORU W DZIERZGONIU…
DZIERZGOŃ, miasto w Prusach, dawniej w województwie malborskim; niemiecka nazwa CHRISTBURG (tak również w dokumentach łacińskich); popularnie także KISZPORK (u Koralewicza: HISZPORK)…
Początki fundacji w tym mieście dla REFORMATÓW PROWINCJI WIELKOPOLSKIEJ sięgają roku 1678.
Z jednego z dokumentów dowiadujemy się, że: „W Dzierzgoniu, w Prusach Książęcych, za granicami tego miasta i pośrodku heretyków, wielu rozproszonych tam i ówdzie katolików pozostaje bez możliwości dotarcia do kościoła katolickiego, by tam zaczerpnąć pokarmu duchowego. Przyczyną ich małej frekwencji są znaczne odległości, bezdroża i bagna… Przyczyniając się do życzeń pobożnego i jakże przykładnego św. pamięci Wielmożnego Ignacego Bąkowskiego, Wojewody Malborskiego i zarazem Starosty Dzierzgońskiego i biorąc pod uwagę opisane wyżej niedogodności, Najdostojniejszy i Najczcigodniejszy Jan Małachowski, Biskup Chełmiński i Pomezanii zaprosił zakonników ojców Zakonu św. Franciszka Reformatów, by okazywali pomoc wspomnianemu kościołowi i okolicznym kościołom”…
Zaproszenie przedłożone na kongregacji (posiedzeniu zarządu PROWINCJI) 10 czerwca 1678 roku w klasztorze gdańskim, zostało zaakceptowane. Proponowaną fundację zatwierdził także Sejm w Grodnie, obradujący w dniach 15 grudnia 1678 – 3 kwietnia 1679 r. Niestety, 25 grudnia 1679 zmarł wojewoda Bąkowski i dalsze procedury fundacyjne zostały wstrzymane… Korzystając z tego, 23 września 1784 r., kongregacja PROW. WIELKOPOLSKIEJ BERNARDYNÓW podjęła decyzję o utworzeniu placówki w Dzierzgoniu... Z niewyjaśnionych przyczyn ich starania utknęły także „w martwym punkcie”… W tej sytuacji zarządzający diecezją od roku 1681 biskup Kazimierz Jan z Bnina Opaliński powrócił do pierwotnych planów.
I tak: 16 lipca 1685 r., Tomasz Bogoria Skotnicki, wikariusz i oficjał generalny wydał „list zapowiedni” wzywający do stawienia się w dniu 27 sierpnia tegoż roku przed Sądem Generalnym w Chełmży wszystkich, którzy chcieliby zawiązać spór w sprawie planowanej fundacji; w dniu 5 września 1685 r. Jan Nyczkowski, oficjał generalny i proboszcz malborski wystawił akt fundacyjny (erekcyjny), oficjalnie potwierdzony przez biskupa Opalińskiego 17 września. W tym też roku pierwsi zakonnicy zamieszkali w domu przy ruinach kościółka pod wezwaniem Zesłania Ducha Św.
Znowu minęło kilka lat, kiedy to wreszcie ustalono szczegóły dotyczące budowy nowego kościoła i klasztoru (27 sierpnia 1693 r.)… z fundacji Andrzeja Zawadzkiego, kasztelana chełmińskiego…
Chociaż budowie sprzyjali kolejni wojewodowie malborscy (Jan Jerzy Przebendowski, Piotr Ernest Kczewski, Piotr Jerzy Przebendowski), to jednak murowany klasztor wraz z kościołem pod wezwaniem Zesłania Ducha Świętego „zaczęty w murach” 20 sierpnia 1709 r. został ukończony w roku 1716. Zakonnicy m. in. otrzymali zgodę na wykorzystanie cegły rozbiórkowej z miejscowego zamku… W dniu 7 maja 1724 r. Feliks z Kretkowa Kretkowski, biskup chełmiński dopełnił konsekracji świątyni.
W roku 1750 konwent dzierzgoński wszedł w skład nowoutworzonej PROWINCJI PRUSKIEJ.
