Reformackie kościoły pw. św. Piotra z Alkantary

19 października

TRZY REFORMACKIE KLASZTORY POD WEZWANIEM ŚW. PIOTRA Z ALKANTARY

Inicjatorem sprowadzenia reformatów do WĘGROWA był Jan Kazimierz Krasiński, podskarbi wielki koronny, właściciel miasta. Dnia 27 czerwca 1668 r. jego syn, Jan Dobrogost, referendarz koronny, złożył PROWINCJI WIELKOPOLSKIEJ propozycję ufundowania klasztoru. Została ona zaakceptowana i ok. 1672 r. powstały pierwsze, drewniane zabudowania konwentu. Budowę murowanego kościoła pod wezwaniem św. Piotra z Alkantary i św. Antoniego z Padwy rozpoczęto w roku 1693. Kamień węgielny poświęcił i położył w dniu 29 czerwca ówczesny gwardian konwentu, o. Michał Nahorecki. Konsekracji, wraz z dwoma ołtarzami, dopełnił 26 maja 1711 roku Aleksander Benedykt Wyhowski, biskup łucki. Budowa obiektów klasztornych i wykańczanie wnętrza kościoła trwały do roku 1715. Zakonników uroczyście wprowadzono do nowego klasztoru 14 lipca tegoż roku. W roku 1750 utworzono PROWINCJĘ PRUSKĄ, w skład której wszedł także konwent węgrowski. Przez wiele lat znajdował się tam nowicjat i dom studiów.

Reformaci przetrwali w Węgrowie do powstania styczniowego. W listopadzie 1864 r. ukazem carskim prowincje reformackie w Królestwie Polskim zostały skasowane. W roku następnym budynek klasztoru uległ konfiskacie, a zakonników przesiedlono do Pilicy. Kościół cały czas pełnił i nadal pełni funkcje sakralne, od roku 1994 również jako świątynia parafialna.

Do ZAMOŚCIA REFORMATÓW PROWINCJI MAŁOPOLSKIEJ sprowadził  Marcin Zamoyski podstoli lwowski i starosta płoskirowski, późniejszy IV ordynat, i umieścił „w niewielkim piętrowym klasztorku w pobliżu wałów”dworku udostępnionym przez Hieronima Żaboklickiego, chorążego bracławskiego, który także wspomagał zakup gruntów na klasztor i kościół oraz ich budowę, stąd też uważany jest za głównego fundatora. W 1674 r. bp chełmski Mikołaj Świrski poświęcił tymczasową kaplicę. W 1680 r. położono kamień węgielny pod budowę murowanego kościoła i klasztoru. Wzniesiono skromny w formie, jednonawowy kościół i przylegający do niego od zachodu piętrowy klasztor. Dnia 26 maja 1686 r. bp chełmski Stanisław Święcicki dokonał poświęcenia kościoła, nadając mu wezwanie św. Piotra z Alkantary. Przez długie lata klasztor był miejscem studiów, głównie filozoficznych, dla kleryków reformackich przygotowujących się do przyjęcia święceń kapłańskich.

Od roku 1785 klasztor należał do PROWINCJI GALICYJSKIEJ. Przez krótki czas był domem nowicjackim. Skasowany został przez władze austriackie w roku 1806. Budynki klasztorne rozebrano. Świątynia nosi dziś tytuł św. Katarzyny Aleksandryjskiej i pełni funkcję kościoła rektoralnego.

Dzieje fundacji KRZEMIENIECKIEJ rozpoczynają się w roku 1744 z chwilą przyjęcia przez PROWINCJĘ MAŁOPOLSKĄ propozycji jej ofiarowania, złożonej przez Felicjana Więcławskiego, skarbnika żydaczowskiego i wybudowania przezeń pierwszego drewnianego klasztoru pod wezwaniem św. Piotra z Alkantary. W roku 1746 rezydencja ta weszła w skład nowoutworzonej KUSTODII RUSKIEJ (od roku 1763 – PROWINCJI). Po pożarze, który w roku 1755 zniszczył budowlę, zakonnicy zamieszkali tymczasowo w obszernym browarze, a nowy klasztor zaczął budować wojewoda kijowski (od 1756 poznański) Stanisław Potocki. Jesienią 1770 roku trzech kapłanów i jeden brat, pełniących posługę miłosierdzia wśród ofiar epidemii dżumy, zmarło na tę chorobę, a sześć lat później zakończył tam pracowite życie jeden z najwybitniejszych polskich reformatów, o. Stanisław Kleczewski, długoletni tamtejszy gwardian, kustosz i prowincjał, autor m.in. popularnego „Kalendarza Seraficznego”. Od roku 1778 mieścił się w krzemienieckim klasztorze nowicjat, a w 1784 został on głównym domem nowoutworzonej KUSTODII św. ANNY. Był także miejscem studiów. Zgodnie z rozporządzeniem najwyższych władz Imperium Rosyjskiego z dnia 25 lipca 1807 roku klasztor został zabrany reformatom i przekazany w użytkowanie miejscowym bazylianom, których monastyr (Objawienia Pańskiego) włączono w kompleks gmachów Gimnazjum Wołyńskiego (od 1819 - Liceum Krzemienieckiego). Zakonników reformackich przesiedlono do pobliskich Dederkał.

Dziś cały obiekt użytkowany jest jako żeński klasztor pod wezwaniem Objawienia Pańskiego – mniszek Ukraińskiej Prawosławnej Cerkwi.

 

© CRT 2012