18 grudnia

INICJATOR REFORMY W POLSCE (o. Gabriel Grodecki)

O. Gabriel Grodecki, DUX REFORMATIONIS POLONIAE (wódz reformatów polskich), przyszedł na świat w Gródku (Jagiellońskim). W pobliskim Lwowie wstąpił do bernardynów (obserwantów), tam odbył nowicjat i złożył profesję. Teologię studiował w Samborze; święcenia kapłańskie przyjął we Lwowie w roku 1587, po czym powrócił do konwentu samborskiego, gdzie pełnił obowiązki kantora. Jeszcze w tym samym roku udał się wraz z o. Tomaszem Biskupskim do Wiednia, do komisarza generalnego Niemiec, Polski, Czech i Węgier, Waleriana Friciusa, w celu przyłączenia się do braci „ściślejszego zachowania reguły serafickiej” (REFORMATÓW). Posłani oni zostali najpierw do klasztoru w Bratysławie, a wkrótce potem o. Gabriela skierowano do prowincji weneckiej, gdzie przez dwa lata był lektorem teologii. W roku 1590 powierzono mu urząd lektora teologii w studium generalnym w Neapolu i komisarza królewskiego klasztoru św. Klary, podległego bezpośrednio Stolicy Apostolskiej. Dwa lata później mianowany został komisarzem generalnym prowincji węgierskiej, której kapituła obrała go swoim prowincjałem (w spisach figuruje jako Gabriel Grodecsin, 1592 - 97). Organizował tam na nowo życie zakonne podupadłe wskutek najazdu tureckiego.

W kolejnych latach poświęcił się dziełu wprowadzenia REFORMY do Polski. Początkowo jego zamiarem było skłonić całą prowincję do przyjęcia ustaw i życia „braci ściślejszej obserwancji”; za tym optował jako komisarz generalny na kapitule bernardynów w Warcie, we wrześniu 1599 r. Nie uzyskał jednak poparcia; wyznaczono jedynie trzy klasztory rekolekcyjne dla zwolenników „większej doskonałości” (w Bydgoszczy, Tarnowie i Wilnie)…

Drugą próbę podjął w roku 1605. Zakończyła się ona także fiaskiem. W konwencie bowiem krakowskim przyjęto go nieprzychylnie, a zorganizowana przez bernardynów akcja szukania sprzymierzeńców swojego wrogiego wobec reformatów stanowiska przyniosła pożądany skutek i o. Grodecki zmuszony został opuścić Polskę…

W tymże roku(?) otrzymał od kard. Dittrichsteina zrujnowany pofranciszkański klasztor w Ołomuńcu ma Morawach. Wyremontował go i obsadził reformatami narodowości polskiej, włoskiej, czeskiej, węgierskiej i niemieckiej. Stamtąd też, w roku 1608, skierował niektórych z nich do Pińczowa dla przyjęcia fundacji zaproponowanej przez marszałka wielkiego koronnego Zygmunta Myszkowskiego. Kontrakcja bernardynów, zaniepokojonych licznymi przejściami członków ich prowincji do reformackiego klasztoru była na tyle silna, że zostali oni zmuszeni opuścić granice Polski i udali się z powrotem do Ołomuńca, albo też do nowego domu zakonnego Gliwicach na Śląsku, gdzie kilka lat później, w roku 1614, o. Grodecki „ustanowił nowicjat i gwardiaństwo. Moment ten należy uważać za początek reformatów w Polsce, bo choć klasztor ten nie leżał w jej granicach, to jednak składając się w większości z Polaków, dał początek innym klasztorom reformackim w Rzeczpospolitej” (Sokołowski). W tym samym roku reformaci opuścili klasztor w Ołomuńcu.

Ostatnie lata życia spędził w prowincji weneckiej. Zmarł w Tarvisio, w reformackim klasztorze Najświętszego Imienia Jezus (wg Błaszkiewicza), 18 grudnia 1619 r.

„Mądrością i pobożnością był znakomity” – napisał o nim Kleczewski. Natomiast Sokołowski, kończąc jego życiorys w Polskim Słowniku Biograficznym stwierdził: „należy podziwiać ogrom jego pracy około wprowadzenia ściślejszej obserwancji do Polski i wytrwałość, z jaką do tego celu mimo niepowodzeń i upokorzeń dążył”…